اتاق بازرگانی تهران

سرانجام پس از تاخیر طولانی‌مدت دولت در اعلام نرخ‌های خرید تضمینی محصولات کشاورزی برای سال 1398، نرخ خرید این محصولات حدود دو ماه پس از آغاز سال زراعی جدید در 30 آبان ماه اعلام شد. اما اعلام این نرخ‌ها به ویژه در مورد نرخ گندم به عنوان محصولی استراتژیک، واکنش‌های بسیاری را در پی داشته است. بر اساس آنچه در رسانه‌ها اعلام شده است، نرخ خرید تضمینی گندم معمولی از کشاورزان در سال ۱۳۹۸ برای هر کیلوگرم معادل ۱۴۷۰ تومان تعیین شده و نرخ خرید تضمینی گندم دوروم نیز برابر با ۱۵۰۲ تومان اعلام شده است؛ حال آنکه برخی فعالان حوزه کشاورزی، بر این باورند که افزایش اندک نرخ خرید تضمینی گندم از 1300 تومان در سال 1397 به 1470 تومان در سال 1398، تناسبی با افزایش هزینه‌های حوزه کشاورزی نداشته و توجیه اقتصادی کشت گندم را با تردید مواجه ‌می‌کند.

سید محمدرضا مرتضوی، به عنوان یکی از فعالان حوزه صنایع تبدیلی گندم در این باره  گفت: افزایش بی‌رویه خرید تضمینی گندم هم دولت را از نظر تامین منابع موردنیاز برای خرید تضمینی دچار مشکل ‌می‌کند و در عین حال، صنایعی که ماده اولیه آنها گندم است را نیز تحت فشار قرار ‌می‌دهد. دولت گندم را با نرخ تضمینی از کشاورز خریداری ‌می‌کند و با نرخ یارانه‌ای به نانوایان ‌می‌فروشد. در حالی که باید فاصله این دو نرخ را به عنوان زیان متحمل شود.

 او با بیان اینکه اقتصاد گندم، آرد و نان، اقتصادی دستوری است، ادامه داد: بهترین راهکار برای تعیین نرخ واقعی برای خرید تضمینی آن است که دولت، کارگروهی متشکل از نماینده وزارت جهاد کشاورزی، نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت، نمایندگانی از صنایع تبدیلی و کشاورزان را مامور بررسی میزان رشد هزینه‌های تولید گندم به ازای هر هکتار کند و بر این اساس، نرخ‌ها را تعیین کند. البته بسیاری معتقدند که هزینه‌های تولید گندم افزایش قابل توجهی را تجربه نکرده است. به این دلیل نرخ کود، برق وآب کنترل شده بوده است یا اگر افزایشی داشته، اندک بوده است. با این وجود، چنانچه این کارگرروه تشکیل شود و میزان افزایش هزینه‌ها را محاسبه کند، بعید ‌می‌دانم نرخ گندم بیش از 15 تا 20 درصد نسبت به سال گذشته رشد پیدا کند.

 رئیس هیات مدیره کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران گفت: اینکه عده‌ای تاکید ‌می‌کنند افزایش خرید تضمینی گندم باید متناسب با افزایش نرخ ارز باشد یا افزایش نرخ ارز مبنای تعیین نرخ تضمینی محصولات کشاورزی باشد، چندان معقول به نظر نمی‌رسد.

سید محمدرضا مرتضوی راهکار دیگری را نیز برای محاسبه نرخ خرید تضمینی گندم مورد اشاره قرار ‌می‌دهد و ‌می‌گوید: راهکار دیگر آن است که نرخ فروش گندم در مزرعه کشورهای همسایه نظیر روسیه و قزاقستان به عنوان قیمت‌های جهانی مبنا قرار گیرد. در حال حاضر قیمت گندم در این مزارع، حدود 150 دلار به ازای هر تن است که اگر نرخ دلار را 10 هزار تومان نیز در نظر بگیریم، نرخ هر کیلو گندم حدود 1500 تومان محاسبه ‌می‌شود.

 او ادامه داد: البته یکی از راهکارها نیز این است که دولت به جای افزایش قیمت خرید تضمینی گندم، سطح خدماتی که به روستاییان ارائه ‌می‌کند را ارتقا دهد. در واقع دولت ‌می‌تواند نوع یارانه خود را به کشاورزان تغییر دهد. یعنی به جای افزایش نرخ خرید تضمیمی، خدمات سم‌پاشی، شخم، تامین انرژی ارزان و توسعه آبیاری تحت فشار در مزارع را در دستور کار قرار دهد.